Qışda allergik xəstələr üçün immuniteti gücləndirən tövsiyələr

Qış mövsümü yalnız soyuq hava və mövsümi infeksiyalarla deyil, həm də allergiya və immun zəiflik problemləri ilə müşayiət olunur. Soyuq hava, qapalı mühitlərdə daha çox vaxt keçirmək, azalan günəş işığı və D vitamini çatışmazlığı allergik xəstələr üçün vəziyyəti çətinləşdirə bilər.

Allergiyası olan insanlar üçün qış aylarında immun sistemi həm viruslara, həm də allergenlərə qarşı daha zəif müqavimət göstərə bilər. Bəs qışda immuniteti güclü saxlamaq və allergik simptomları minimuma endirmək üçün nə etmək olar?

Gəlin bunu elmi və praktik baxımdan addım-addım araşdıraq.

1. Qışda immun sistem niyə zəifləyir?

Soyuq mövsümdə immun sistemin zəifləməsinin bir neçə əsas səbəbi var:

• Günəş işığının azalması → Vitamin D çatışmazlığı

• Qapalı mühitdə mikrobların sürətlə yayılması

• Az hərəkətlilik və təmiz havanın çatışmazlığı

• Düzgün qidalanmama

• Artan stress və yuxusuzluq

Allergik xəstələr üçün bu amillər ikiqat risk yaradır: həm immun sistem zəifləyir, həm də allergik reaksiyalar daha asan aktivləşir.

2. Qışda allergiyaların artma səbəbləri

Bəzi insanlar düşünür ki, allergiyalar yalnız yazda, polen dövründə olur. Amma qışda da allergenlərlə təmas mümkündür.
Əsas qış allergenləri bunlardır:

• Ev tozu gənələri – isti və rütubətli ev mühitində çoxalır.

• Kif göbələkləri – qapalı, havasız yerlərdə inkişaf edir.

• Heyvan tükü və tüpürcəyi – qapalı məkanlarda toplanır.

• Kimyəvi təmizləyicilər və ətirlər – nəfəs yollarını qıcıqlandıra bilər.

Soyuq hava həmçinin burun selikli qişasını qurutduğu üçün allergik rinit (burun axması və tıxanıqlığı) daha da güclənir.

3. Qışda immuniteti gücləndirməyin əsas prinsipləri

a) Vitamin D balansını qoruyun

Qışda günəş işığının azalması vitamin D səviyyəsini aşağı salır.

• Vitamin D immun sistemin tənzimləyicisidir və allergik reaksiyaların azalmasına kömək edir.

• Balıq (somon, sardina), yumurta sarısı və süd məhsulları bu vitaminlə zəngindir.

• Lazım gələrsə, həkim məsləhəti ilə D vitamini əlavəsi qəbul edilə bilər.

b) Qidalanmaya diqqət edin

Sağlam qidalanma immun sistemin bərpasının təməlidir.
Qışda aşağıdakı qidalar immunitet üçün xüsusilə faydalıdır:

• C vitamini: Portağal, kivi, nar, bibər, brokkoli

• Sink: Balıq, yumurta, fındıq və paxlalılar

• Omega-3 yağ turşuları: Balıq, çia və kətan toxumu

• Probiotiklər: Qatıq, kefir və turşu məhsulları

• Təbii antioksidantlar: Yaşıl çay, zəncəfil, sarıkök, bal

Bu qidalar iltihabı azaldır, allergik reaksiyaların şiddətini yüngülləşdirir və hüceyrə səviyyəsində müdafiəni gücləndirir.

c) Yuxu rejiminə riayət edin

Yuxusuzluq immun sistemin fəaliyyətini zəiflədir.

• Gecə azı 7–8 saat yatmaq vacibdir.

• Yuxu zamanı bədən bərpa proseslərini aktivləşdirir və immun hüceyrələrin fəaliyyəti artır.

• Gecə yatmazdan əvvəl telefon və kompüter istifadəsini minimuma endirin.

d) Fiziki aktiv qalın

Soyuq havada çoxları hərəkətsiz olur, amma bu immun sistem üçün mənfi təsir yaradır.

• Gün ərzində azı 30 dəqiqə yüngül gəzinti və ya idman etmək, qan dövranını və hüceyrə oksigenasiyasını yaxşılaşdırır.

• Açıq havada hərəkət etmək eyni zamanda stressi azaldır.

e) Stresi idarə edin

Stress hormonları (xüsusilə kortizol) immun sistemin balansını pozur və allergik reaksiyaları artırır.

• Nəfəs məşqləri, meditasiya, yoga və təbiət gəzintiləri sinir sistemini sakitləşdirir.

• Pozitiv düşüncə və emosional rahatlıq immuniteti təbii şəkildə gücləndirir.

f) Bağırsaq sağlamlığını qoruyun

Bağırsaqlar immun sistemin mərkəzi hesab olunur – immun hüceyrələrin 70%-i burada yerləşir.

• Qışda çox antibiotik istifadəsi bağırsaq florasını pozur.

• Probiotiklərlə zəngin qidalar və lifli tərəvəzlər bu tarazlığı bərpa edir.

Sağlam bağırsaq florası allergik reaksiyaların azaldılmasına kömək edir.

g) Dərinin və selikli qişaların qorunması

Soyuq hava dərini və burun qişasını qurudur. Bu, mikrobların və allergenlərin bədənə daha asan daxil olmasına şərait yaradır.

• Evdə hava nəmləndirici cihaz istifadə edin.

• Bol su için.

• Burun spreyləri və nəmləndirici kremlərlə qoruyucu baryeri gücləndirin.

4. Qapalı mühitdə allergenlərlə mübarizə

Qış aylarında insanlar çox vaxtlarını evdə keçirdikləri üçün qapalı mühitdə allergenlərin yığılması daha çox olur.
Aşağıdakı tədbirlər allergen yükünü azalda bilər:

• Evi həftədə bir neçə dəfə havalandırın.

• Yataq dəstlərini hər 7 gündən bir 60°C-də yuyun.

• Xalça və yumşaq oyuncaqları minimumda saxlayın.

• Hava təmizləyici filtr və ya tozsoranın HEPA filtrası istifadə edin.

• Evdə siqaret çəkməyin və güclü ətirli təmizləyicilərdən qaçın.

5. Allergiya simptomlarını yüngülləşdirmək üçün qış qaydaları

Burun baxımı

Quru və soyuq hava burun yollarını zədələyir.

• Dəniz duzu tərkibli burun spreyləri burun selikli qişasını qoruyur.

• Evdə hava nəmini 40–50% səviyyəsində saxlamaq faydalıdır.

Dəri baxımı

• Gün ərzində 2 dəfə nəmləndirici krem çəkin.

• Qızartı və qaşınma varsa, panthenol və ya seramid tərkibli kremlərdən istifadə edin.

Paltar seçimi

• Pambıq və təbii materiallara üstünlük verin.

• Yun geyimləri birbaşa dəriyə toxundurmayın.

6. Bitki mənşəli və təbii dəstək vasitələri

Qışda immuniteti gücləndirmək üçün bəzi təbii vasitələr də faydalıdır:

• Zəncəfil: Antiseptik və iltihab əleyhinə təsir göstərir.

• Bal və propolis: Boğaz və tənəffüs yollarını qoruyur.

• Sarıkök (kurkumin): Güclü antioksidantdır və allergik reaksiyaları azaldır.

• Yaşıl çay: Hüceyrə iltihabını azaldır.

⚠️ Ancaq allergiyası olan şəxslər bu məhsulları qəbul etməzdən əvvəl həkimlə məsləhətləşməlidirlər.

7. Qışda allergik xəstələr üçün “qızıl qaydalar”

1. Günə vitamin D və C ilə başlayın.

2. Kifayət qədər su için (ən azı 1.5–2 litr).

3. Evi mütəmadi olaraq havalandırın.

4. Dərini və burunu nəmləndirin.

5. Gecə yuxusuna diqqət edin.

6. Stressi minimuma endirin.

7. Qidalanmanı balanslı saxlayın.

8. Qapalı mühitdə allergenləri azaldın.

9. Lazım gələrsə, həkim nəzarəti ilə immun dəstək əlavələri qəbul edin.

8. Nəticə

Qış aylarında allergik xəstələr üçün immun sistemin güclü və balanslı qalması çox vacibdir.
Soyuq hava, az hərəkət, günəş çatışmazlığı və qapalı mühitlər allergik simptomları artıra bilər. Amma düzgün həyat tərzi, sağlam qidalanma, stressin idarə olunması və təbii vasitələrlə immun sistemi gücləndirmək mümkündür.

Unutmayın: sağlam immunitet – allergiyadan qorunmanın ən təsirli yoludur.

Bədəninizə qayğı göstərin, çünki qışda ən güclü qalxanınız sizin immun sisteminizdir.