Qış mövsümü astması olan insanlar üçün bəzən çətin keçir. Soyuq hava, virus infeksiyaları, quru mühit və evdə daha çox vaxt keçirmək tənəffüs sisteminə mənfi təsir göstərir. Astma xəstələrinin hava yolları onsuz da həssas olduğu üçün bu faktorlar onları daha da qıcıqlandırır və nəticədə öskürək, nəfəs darlığı, hırıltı və tutmalar artar.
Lakin yaxşı xəbər budur ki, doğru tədbirlər görüldükdə astma qışda da tam nəzarət altında saxlana bilər. Gəlin, qış aylarında astma tutmalarının qarşısını almağa kömək edən 5 əsas strategiyaya baxaq.
1. Soyuq və Quru Havadan Qorunun
Soyuq və quru hava astma xəstələrinin ən böyük düşmənidir. Çünki belə havalarda nəfəs aldığımız hava ağciyərləri qurudur, bu da hava yollarında daralma və spazmlara səbəb olur.
Nə etməli?
Açıq havada olarkən burnu və ağzı şallaqla örtün. Bu, havanın isinərək və rütubətlənərək ağciyərlərə daxil olmasına kömək edir.
Burundan nəfəs almağa çalışın. Burun, havanı isidərək və nəmləndirərək ağciyərləri qoruyur.
Evdə havanın çox quru olmamasına diqqət edin. Qızdırıcılar havanı qurudur, buna görə nəm səviyyəsini taraz saxlamaq üçün hava nəmləndirici istifadə etmək faydalıdır.
Küləkli və çox soyuq günlərdə çöldə uzun müddət qalmaqdan çəkinin.
Bu sadə tədbirlər qış aylarında nəfəs yollarınızı qoruyaraq astma tutmalarının qarşısını almağa kömək edəcək.
2. Dərmanlarınızı Müntəzəm İstifadə Edin
Astma xroniki bir xəstəlikdir və yalnız simptomlar görünəndə deyil, hər gün nəzarət altında saxlanmalıdır. Qışda soyuq hava və infeksiyalar astma tutmalarını artırdığı üçün müalicə rejiminə sadiq qalmaq daha da vacib olur.
Nə etməli?
İnhalyatorları düzgün və müntəzəm istifadə edin. Xilasedici spreylər (tez təsir edənlər) yalnız tutma zamanı deyil, uzunmüddətli nəzarət spreyləri də gündəlik olaraq istifadə edilməlidir.
Astma fəaliyyət planı hazırlayın. Həkiminizlə birlikdə simptomlar artdıqda hansı addımları atacağınızı əvvəlcədən müəyyənləşdirin.
Dərmanları daima özünüzlə daşıyın. Qışda hava qəfil dəyişə bilər, bu səbəbdən inhalyator hər zaman əl altında olmalıdır.
Dərmanların saxlanma şəraitinə diqqət edin. Soyuq və ya çox isti mühitdə saxlanması onların təsirini azalda bilər.
Dərmanlarınızı vaxtında qəbul etməklə astmanın idarəsini saxlamaq və qəfil tutmalardan qorunmaq mümkündür.
3. Ev Mühitini Təmiz və Sağlam Saxlayın
Qışda insanlar çox vaxt evdə qalır, bu isə toz gənələri, küf və ev heyvanı tükləri kimi allergenlərin toplanmasına şərait yaradır. Bu maddələr astma üçün əsas tetikleyicilərdəndir.
Nə etməli?
Evi mütəmadi havalandırın. Gündə bir neçə dəfə 10-15 dəqiqəlik havalandırma kifayətdir.
Toz yığan əşyaları azaldın. Xalçalar, pərdələr və yumşaq oyuncaqlar toz gənələri üçün ideal yerdir.
Yataq dəstlərini həftədə bir dəfə isti suda yuyun. Toz gənələri yüksək temperaturda məhv olur.
Rütubəti nəzarətdə saxlayın. Havanın çox nəmli olması küf yaranmasına, çox quru olması isə bronx qıcıqlanmasına səbəb olur.
Siqaret tüstüsündən uzaq durun. Evin heç bir yerində siqaret çəkilməməlidir.
Ev şəraitinin sağlam saxlanması astma üçün ən vacib qoruyucu tədbirlərdən biridir.
4. Virus və Soyuqdəymələrdən Qorunun
Qışda soyuqdəymə, qrip və digər tənəffüs infeksiyaları artdığı üçün astma xəstələri üçün bu dövr xüsusi diqqət tələb edir. Çünki hər bir infeksiya hava yollarını iltihablandırır və astma tutmasını tətikləyə bilər.
Nə etməli?
Əl gigiyenasına diqqət edin. Əlləri tez-tez sabunla yumaq virus keçidini azaldır.
Xəstə insanlarla təmasdan çəkinin. İşdə, məktəbdə və ya ictimai yerlərdə məsafəni qoruyun.
Qrip və pnevmoniya peyvəndlərini vaxtında olun. Bu peyvəndlər tənəffüs infeksiyalarına qarşı qoruyucudur.
Yaxşı yuxu və balanslı qidalanma. Güclü immun sistem astma tutmalarının qarşısını almağa kömək edir.
Əgər soyuqdəymə və ya öskürək başladığını hiss edirsinizsə, dərhal həkimlə məsləhətləşin — erkən müdaxilə tutmaların qarşısını alır.
5. Fiziki Aktivliyi və Gündəlik Rejimi Uyğunlaşdırın
Fiziki fəaliyyət ağciyərləri gücləndirir, amma qışda soyuq havada edilən idman bəzən astma tutmasına səbəb ola bilər. Bu, soyuq hava ilə sürətli nəfəs almanın nəticəsidir.
Nə etməli?
Soyuq havada idmandan əvvəl isinmə hərəkətləri edin. Məsələn, evdə 5-10 dəqiqəlik yüngül məşqlər.
Soyuq və küləkli havada açıq hava idmanı əvəzinə qapalı məkanda məşq edin.
Nəfəs alarkən burunu qoruyun. Şallaq və ya maska istifadə edin ki, hava isinərək daxil olsun.
İnhalyatoru idmandan əvvəl həkimin tövsiyəsi ilə istifadə edin. Bu, nəfəs yollarını açıq saxlayır.
Daimi, amma ehtiyatlı şəkildə edilən fiziki fəaliyyət ağciyər funksiyalarını gücləndirərək astmanın idarəsini asanlaşdırır.
Bonus: Düzgün Qidalanma və Həyat Tərzi Dəyişikliyi
Qışda sağlam qalmaq üçün yalnız dərman və qorunma tədbirləri deyil, qida və həyat tərzi də mühüm rol oynayır.
C vitamini və omeqa-3 ilə zəngin qidalar (portağal, kivi, balıq, qoz) immun sistemini dəstəkləyir.
Duz və şəkərli qidaları azaldın, çünki onlar orqanizmdə iltihabı artıra bilər.
Bol su için, beləliklə selik ifrazı azalar və nəfəs alma rahatlaşar.
Stressi idarə edin. Gərginlik zamanı bədən “stres hormonları” ifraz edir ki, bu da astma tutmalarını tətikləyə bilər.
Nəticə
Qış aylarında astma ilə yaşamaq çətin ola bilər, amma düzgün planlaşdırma və qayğı ilə tutmaların qarşısını almaq mümkündür.
Unutmayın:
Soyuq havadan qorunun, nəfəsinizi burundan alın.
Dərmanlarınızı vaxtında və doğru istifadə edin.
Ev mühitini təmiz və nəm balanslı saxlayın.
Viruslardan qorunmaq üçün gigiyenaya əməl edin.
Fiziki fəaliyyətinizi mülayim şəkildə davam etdirin.
Astma düzgün nəzarətlə tam idarə oluna bilən bir xəstəlikdir. Qış fəsli gələndə qorxmağa ehtiyac yoxdur — sadəcə özünüzü və nəfəsinizi bir az daha diqqətlə qorumağınız kifayətdir.
