Soyuq hava mövsümü bir çox insan üçün xoş mənzərələr, isti geyimlər və rahat içkilər demək olsa da, dəri sağlamlığı üçün çətin dövr ola bilər. Temperaturun düşməsi və havadakı rütubətin azalması dərinin təbii nəmini itirməsinə səbəb olur. Nəticədə dəridə quruluq, dartılma, qabıqlanma və qaşıntı yaranır.
Bu yazıda soyuq havalarda dərinin niyə quruduğunu, qaşıntının necə əmələ gəldiyini və sadə, amma təsirli üsullarla bu problemi necə azalda biləcəyinizi addım-addım izah edəcəyik.
- 1. Soyuq hava dərini niyə qurudur?
- 2. Quru dəri və qaşıntı arasında əlaqə
- 3. Quru dəri və qaşıntıya səbəb olan əsas amillər
- 4. Qaşıntını azaltmaq üçün effektiv üsullar
- 5. Qaşıntını artıran vərdişlərdən uzaq durun
- 6. Quru dəri üçün sadə evdə qulluq rutini
- 7. Dərinin baryerini qoruyun
- 8. Nə vaxt həkimə müraciət etməli?
- 9. Nəticə
1. Soyuq hava dərini niyə qurudur?
Dəri sağlam qalmaq üçün həm daxildən, həm də xaricdən nəmə ehtiyac duyur. Soyuq aylarda:
Havanın rütubəti azalır.
İsitmə sistemləri havanı daha da qurudur.
İnsanlar daha isti duşlar qəbul edir.
Bu amillər birlikdə dərinin qoruyucu baryerini zəiflədir və suyun tez buxarlanmasına səbəb olur. Dəri nəmini itirdikcə elastikliyini itirir, qabıqlanır və qaşınma yaranır.
2. Quru dəri və qaşıntı arasında əlaqə
Dərinin səthində qoruyucu bir lipid təbəqəsi mövcuddur. Bu təbəqə suyun dəridə qalmasını və xarici təsirlərə qarşı qorunmanı təmin edir. Lakin bu təbəqə zədələndikdə:
Nəmin buxarlanması artır,
Hüceyrələr arasında mikro çatlar yaranır,
Sinir ucları daha çox həssaslaşır.
Nəticədə, dəridə qaşıntı və yanma hissi meydana gəlir. Bu vəziyyət tibbdə “xerotik pruritus” (quruluğa bağlı qaşıntı) adlanır və qış aylarında çox yaygındır.
3. Quru dəri və qaşıntıya səbəb olan əsas amillər
Soyuq havanın yaratdığı quruluqdan başqa, aşağıdakı amillər də vəziyyəti pisləşdirə bilər:
İsti su ilə tez-tez duş qəbul etmək
Sabun və spirt tərkibli təmizləyicilərin istifadəsi
Zəif nəmləndirmə vərdişi
Alerjik və ekzema meyilli dəri
Qidalanmada yağ turşularının azlığı
Düzgün paltar seçməmək (süni materiallar)
Bu amillər birlikdə dərinin qoruyucu baryerini zədələyir və qaşıntını gücləndirir.
4. Qaşıntını azaltmaq üçün effektiv üsullar
a) Düzgün duş qaydası
İlıq su istifadə edin. Həddən artıq isti su dərinin yağ təbəqəsini yuyur.
Duş müddətini 10 dəqiqədən artıq etməyin.
Duşdan dərhal sonra dərini yüngülcə qurulayıb nəmləndirici çəkin.
🧴 Məsləhət: Nəmləndiricini nəm dəriyə tətbiq etmək onun təsirini 2 qat artırır.
b) Nəmləndiriciləri doğru seçin
Qış aylarında yüngül losyonlar yerinə krem və məlhəm tərkibli nəmləndiricilər daha faydalıdır.
Axtarmaq lazım olan əsas maddələr:
Seramidlər: Dərinin qoruyucu baryerini bərpa edir.
Hialuron turşusu: Dərin qatlara su çəkir.
Qliserin və panthenol: Nəmi dəridə saxlayır və sakitləşdirir.
Shea yağı və skvalan: Quru dərini yumşaldır.
🧴 Tətbiq qaydası:
Səhər və axşam olmaqla, gündə ən az 2 dəfə nəmləndirici çəkin.
c) Havadakı rütubəti qoruyun
Qışda isitmə sistemləri havanı qurudur, bu da dərinin daha çox nəm itirməsinə səbəb olur.
Evinizdə hava nəmləndirici cihaz (humidifier) istifadə edin.
Otaq temperaturunu 21–22°C civarında saxlayın.
Pəncərəni gündəlik 5–10 dəqiqə açaraq təmiz hava dövranı yaradın.
d) Düzgün geyim seçimi
Quru dəriyə malik insanlar üçün geyim seçimi də vacibdir.
Pambıq və təbii parçalardan istifadə edin.
Yun və sintetik materiallar qaşınmanı artıra bilər.
Dəridən birbaşa təmasda olan geyimlər yumşaq və nəfəsalan olmalıdır.
e) Qidalanmaya diqqət edin
Dərinin sağlam qalması üçün düzgün qidalanma vacibdir.
Aşağıdakı maddələr quru dərini içəridən bərpa edir:
Omega-3 yağ turşuları: Balıq, qoz, çia və kətan toxumu.
E vitamini: Badam, avokado və günəbaxan tumu.
Su: Gündə ən az 2 litr içmək nəmi bərpa edir.
f) Qaşıntını azaldan təbii vasitələr
Təbii, sakitləşdirici maddələr dərini rahatlaşdırır:
Aloe vera jeli: Soyuducu və iltihab əleyhinə təsir göstərir.
Yulaf vannası: Qaşıntını və yanmanı azaldır.
Kokos yağı: Nəmi saxlayır və bakteriyalardan qoruyur.
Lavanda yağı: Həssas dərini sakitləşdirir (seyreltilmiş formada istifadə edilməlidir).
5. Qaşıntını artıran vərdişlərdən uzaq durun
Dəridə qaşıntı hissi olanda qaşınmaq istəyi çox güclü olur. Lakin bu vərdiş vəziyyəti daha da pisləşdirir.
Qaşımayın, soyudun.
Qaşınan nahiyəyə soyuq kompres tətbiq edin.
Sərin su ilə yüngül yuma təsirlidir.
Qaşınmaq dəridə mikroçatlara səbəb olur və infeksiya riski yaradır.
6. Quru dəri üçün sadə evdə qulluq rutini
Səhər:
Yumşaq, sabunsuz təmizləyici ilə yuyun.
Dərini qurulayıb dərhal nəmləndirici çəkin.
Açıq havaya çıxmadan əvvəl günəş qoruyucu (SPF 30) istifadə edin.
Axşam:
Qısa, ilıq duş qəbul edin.
Dəri bir az nəmkən qalın teksturalı nəmləndirici çəkin.
Qaşıntı varsa, panthenol və ya yulaf tərkibli krem tətbiq edin.
7. Dərinin baryerini qoruyun
Qışda dərinin qoruyucu baryeri zədələndikdə, qaşıntı və quruluq artar.
Sərt sabunlardan və spirtli təmizləyicilərdən uzaq durun.
Aktiv tərkibli məhsulları (retinol, AHA/BHA turşuları) müvəqqəti olaraq azaldın.
Dərini rahat buraxın – çoxsaylı məhsullar əvəzinə sadə və təsirli rutin seçin.
8. Nə vaxt həkimə müraciət etməli?
Bəzən dəridəki qaşıntı təkcə quruluqla bağlı olmaya bilər. Aşağıdakı hallar varsa, dermatoloqa müraciət edin:
Qaşıntı uzunmüddətlidir (2 həftədən çox)
Dəridə yara, qabıq və qanaxma yaranıb
Qaşıntı gecələr artır
Səbəbini bilmədiyiniz səpkilər əmələ gəlib
Bu hallar ekzema, psoriaz və ya allergiya kimi xəstəliklərin göstəricisi ola bilər.
9. Nəticə
Soyuq hava və quru mühit dərinin təbii balansını poza bilər, lakin düzgün qulluqla bu təsirləri minimuma endirmək mümkündür. İlıq duş, nəmləndirici kremlər, balanslı qidalanma və təbii vasitələr dərini sakitləşdirir, qaşıntını azaldır və dərinin baryerini bərpa edir.
Unutmayın: sağlam dəri üçün davamlı qulluq və səbr əsas şərtdir. Qışda dərinizə bir az daha çox diqqət göstərin — o da sizə rahatlıq və parlaqlıqla cavab verəcək.
