Uşaqlarda ekzema üçün ən uyğun qulluq üsulları

Uşaqlarda ekzema (atopik dermatit) çox geniş yayılmış dəri problemlərindən biridir. Xüsusilə də 6 aylıqdan 5 yaşına qədər olan uşaqlarda daha çox rast gəlinir. Bu vəziyyət, dərinin müdafiə baryerinin zəifləməsi nəticəsində dəridə quruluq, qaşınma və iltihabla özünü göstərir. Ekzema, tamamilə sağalan bir xəstəlik olmasa da, düzgün qulluq və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə simptomları minimum səviyyəyə endirmək mümkündür.

Aşağıda uşaqlarda ekzemanın səbəbləri, simptomları və ən təsirli qulluq üsulları haqqında ətraflı məlumat verilib.

1. Uşaqlarda ekzema nədir?

Ekzema — dərinin xroniki iltihabi xəstəliyidir. Uşaqlarda bu xəstəlik, adətən yanaqlarda, dirsəklərin iç tərəfində, diz arxasında və boyun nahiyəsində qızartı, qabıqlanma və qaşınma ilə özünü göstərir. Ekzemanın əsas xüsusiyyəti onun təkrarlayan xarakteridir — yəni müəyyən müddət sakitləşsə də, sonra yenidən alovlana bilər.

2. Ekzemanın uşaqlarda yaranma səbəbləri

Uşaqlarda ekzemanın yaranmasına tək bir səbəb deyil, bir neçə amil birlikdə təsir göstərir. Ən çox rast gəlinən səbəblər bunlardır:

a) Genetik meyillik

Əgər valideynlərdən biri və ya hər ikisi allergik xəstəliklərdən (astma, allergik rinit, ekzema) əziyyət çəkirsə, uşaqda da ekzema riski artır.

b) Zəif dəri baryeri

Ekzema olan uşaqlarda dərinin qoruyucu təbəqəsi daha zəif olur. Bu, dərinin nəmi saxlaya bilməməsinə və xarici maddələrin (toz, sabun, parfüm) təsirinə qarşı həssaslaşmasına səbəb olur.

c) Ətraf mühit amilləri

Soyuq hava, quru mühit, toz, ev heyvanı tükləri, bəzi yuyucu vasitələr və sintetik geyimlər ekzemanı alovlandıra bilər.

d) Qida allergiyaları

Xüsusilə süd, yumurta, buğda, qoz, fındıq və balıq kimi qidalar bəzi uşaqlarda ekzema simptomlarını artıra bilər.

e) Stres və yuxusuzluq

Uşaqlarda emosional stres və yuxu çatışmazlığı da ekzemanın gedişini ağırlaşdıra bilər.

3. Uşaqlarda ekzemanın əsas simptomları

• Dərinin qızarması və qaşınması

• Quru, qabıqlı və bəzən çatlamış dəri

• Gecələr qaşınmanın artması

• Dəri səthində ağrılı kiçik qabarcıqların əmələ gəlməsi

• Dərinin qalınlaşması (xroniki hallarda)

Bu simptomlar hər uşaqda fərqli səviyyədə ola bilər. Bəzi hallarda ekzema yüngül, bəzən isə çox ağır formada müşahidə olunur.

4. Uşaqlarda ekzema üçün gündəlik qulluq qaydaları

Dərini qorumaq və ekzema alovlanmalarının qarşısını almaq üçün düzgün gündəlik qulluq çox vacibdir.

a) Yumşaq təmizləmə

Uşağın dərisini gündəlik olaraq ilıq (isti deyil) su ilə yumaq kifayətdir. Sabun və ya köpüklü duş jellərindən istifadə etmək olmaz, çünki onlar dərinin təbii yağ balansını pozur. Əvəzində hipoallergen, ətirsiz və qliserin əsaslı təmizləyicilər seçilməlidir.

b) Nəmləndirici kremlər

Ekzema müalicəsinin əsas hissəsi nəmləndirmədir. Uşağın dərisi gündə ən azı 2-3 dəfə, xüsusilə də hamamdan dərhal sonra nəmləndirilməlidir.
Vazelin, shea yağı, uşaq üçün xüsusi emolyent kremlər ən yaxşı seçimlərdir. Dərinin nəmli qalması qaşınma və quruluğu azaldır.

c) Paltar seçimi

Uşağın geyimləri pambıq materialdan olmalıdır. Sintetik və yun parçalar dərini qıcıqlandıra bilər. Yeni alınan paltarlar ilk istifadə öncəsi yumşaq, ətirsiz yuyucu vasitə ilə yuyulmalıdır.

d) Hamam qaydası

Uşağı hər gün uzun müddət yumaq düzgün deyil. 5–10 dəqiqəlik ilıq su hamamı kifayətdir. Suyun içərisinə həkimin məsləhət gördüyü yulaf ekstraktı və ya xüsusi banyo yağı əlavə oluna bilər.

e) Dırnaq baxımı

Qaşınma səbəbindən uşaq dərisini cıza bilər. Bu, infeksiyaya yol aça bilər. Buna görə dırnaqlar qısa saxlanmalı və uşaq yuxuda əlcək taxmalıdır.

f) Otaq şəraiti

Ev havası çox quru olmamalıdır. Qış aylarında hava nəmləndirici cihaz istifadə etmək faydalıdır. Havanın temperaturu 20–22°C civarında saxlanmalıdır.

5. Ekzema alovlanmalarında nə etmək lazımdır?

Əgər uşağın dərisində ekzema qəfil pisləşərsə, aşağıdakı addımlar faydalı ola bilər:

• Nəmləndirici krem istifadəsini artırın.

• Qaşınmanı azaltmaq üçün soyuq kompres tətbiq edin.

• Uşağın dərisinə isti su, sabun və ya ətirli məhsullar vurmayın.

• Dəridə infeksiya (irin, sarı qabıq, qızartı) əlamətləri varsa, dərhal həkimə müraciət edin.

Bəzi hallarda həkim hidrokortizonlu məlhəm və ya antihistaminik dərman təyin edə bilər. Bu dərmanlar yalnız həkim nəzarəti ilə istifadə olunmalıdır.

6. Qidalanma və ekzema

Qidalanma da ekzema nəzarətində böyük rol oynayır. Hər uşağın orqanizmi fərqli olduğundan, qida allergiyası testləri aparılmadan ciddi qida məhdudiyyəti qoymaq olmaz. Lakin ümumi qaydalar belədir:

• Rəngli meyvə və tərəvəzlər (xüsusilə yerkökü, alma, brokoli) antioksidant təsir göstərir.

• Omega-3 yağ turşuları (balıq yağı, kətan toxumu) dərinin bərpasını dəstəkləyir.

• Süni əlavələrdən, rəngləndiricilərdən və şəkərli qidalardan uzaq durmaq lazımdır.

Ana südü ilə qidalanan körpələrdə ananın da pəhrizi vacibdir. Ana südü ekzema riskini azalda bilər.

7. Dərinin qorunması üçün əlavə məsləhətlər

• Günəş işığı az miqdarda faydalı ola bilər, amma uzunmüddətli günəş vannası dərini qıcıqlandıra bilər.

• Qışda və ya soyuq havalarda dərini qoruyucu krem ilə örtmək lazımdır.

• Əgər uşaq hovuzda üzürsə, xlorlu sudan sonra dərisini bol su ilə yuyub dərhal nəmləndirin.

• Stresin azaldılması üçün sakit oyunlar, musiqi və rahat yuxu rejimi təmin edin.

8. Nə zaman həkimə müraciət etmək lazımdır?

Aşağıdakı hallarda dermatoloq və ya pediatra müraciət etmək mütləqdir:

• Dəridə irin, sarı qabıq və pis qoxu yaranıbsa

• Dəri çox qalınlaşıbsa və qaşınma dayanmırsa

• Evdə qulluqla simptomlar yaxşılaşmırsa

• Uşaqda allergiya və ya astma əlamətləri varsa

Həkim, vəziyyətə uyğun olaraq müalicə planı, dərmanlı kremlər və ya antiallergik müalicə təyin edə bilər.

9. Uşaqlarda ekzema ilə yaşamaq

Ekzema uşaqlarda həm fiziki, həm də emosional narahatlığa səbəb ola bilər. Valideynin səbirli və anlayışlı olması uşağın rahatlamasına kömək edir. Düzgün qulluqla əksər uşaqlarda ekzema illər keçdikcə azalır və bəzən tamamilə yox olur.

Nəticə

Uşaqlarda ekzema diqqətli və davamlı qulluq tələb edən bir dəri vəziyyətidir. Ən əsas məqsəd dərinin nəmini qorumaq, qıcıqlandırıcı amillərdən uzaq durmaq və mütəmadi həkim nəzarətində olmaqdır. Yumşaq təmizləmə, gündəlik nəmləndirmə və uyğun geyim seçimi kimi sadə vərdişlər ekzema simptomlarını nəzərəçarpacaq dərəcədə azalda bilər.

Unutmayın: hər uşaq fərqlidir və ekzema ilə mübarizədə ən effektiv üsul fərdi yanaşmadır.