Donuz qripi adi qripə bənzər simptomlara səbəb olan H1N1 virusu kimi də tanınır. Bu xəstəlik ilk dəfə donuzlarda müşahidə edilib və sonra insanlara keçib. Donuz qripi ilk dəfə 2009-cu ildə insanlarda görünəndə manşetlərə çıxdı və eyni zamanda dünya miqyasında epidemiyaya çevrildi. Hələ də qorxulu bir hal olan bu xəstəliyi bu bölmədə sizlər üçün araşdırdıq.
Donuz qripi nədir?
Texniki desək, bu xəstəlik donuzlarda qrip infeksiyası deməkdir. Çox yaygın olmasa da, donuzlar bu epidemiya soyuqluğunu insanlara, xüsusilə fermerlərə və baytarlara ötürür. Beləliklə, o, insandan insana yoluxucu bir xəstəliyə çevrilir.
Bu, necə yaranıb?
Qrip virusunun H1N1 alt növünün mutasiyası nəticəsində yaranan bu xəstəlik ilk dəfə 2009-cu ildə insanlarda tənəffüs yolu infeksiyası olaraq görülüb. İlk donuz qripi qeydə alındıqdan sonra qrip virusu ilə bağlı xəstəliklər dünyanın bir çox yerinə sürətlə yayıldı. Buna görə də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı donuz qripini universal epidemiya elan edib.
Bu ümumi xəstəlik 2009-cu ildən bəri qeydlərdə təsdiqlənir. Bu yaxınlarda insanlarda hələ də mövsümi qrip virusu kimi görülür və qrip peyvəndi bu virusdan qorunmaq üçün 2015-16-cı illərdə tətbiq edilib. Bundan əlavə, 2011-ci ildə H3N2 virusunun başqa bir mutasiyası da insanlarda görüldü.
Donuz qripinin səbəbləri
Buna donuzlarda rast gəlinən qrip virusu səbəb olur. Bit və ya gənə ilə keçən tifdən fərqli olaraq, bu xəstəliyin ötürülməsi heyvandan insana deyil, insandan insana keçir. Donuz qripi də tərkibində donuz əti olan məhsullar yeyildikdə yoluxur.
Bu xəstəlik çox asanlıqla ötürülən virusdur. İnsandan insana ötürülmə yolları;
- Asqırmayın,
- Öskürək,
- Yoluxmuş səthə toxunmaq və burun və ya gözlərə toxunmaq.
Risk Faktorları
Bu xəstəlik ilk ortaya çıxanda ən çox gənclərdə müşahidə olunurdu. Bu qeyri-adi idi, çünki qrip virusları adətən yaşlı insanlara və ya çox gənclərə təsir edir. Donuz qripinin yoluxma riskini ən çox artıra bilən amil donuz qripi olan insanlarla eyni mühitdə olmaqdır.
Ancaq bəzi insanlarda bu xəstəliyə tutulma riski çox yüksəkdir, ona təsir edən amilləri aşağıdakı kimi sadalaya bilərik;
- 65 yaşdan yuxarı və 5 yaşdan kiçik insanlar,
- Uzun müddət aspirindən istifadə edən 19 yaşından kiçik insanlar,
- QİÇS kimi xəstəlikləri olan insanlar üçün risk,
- Hamilə qadınlar,
- Astma, ürək xəstəliyi, diabet kimi xəstəlikləri olan insanlar.
Prof. Dr. Ahmet Akçay