Allergik xəstəliyə meylli olmaq irsi olaraq keçir. Bu o deməkdir ki, allergik xəstəliyə qarşı həssaslıq valideynlərdən ötürülən genlərlə bağlı ola bilər. Lakin ətraf mühit faktorları allergik xəstəliyin insanda hansı simptomlara səbəb olacağını və hansı yaşda özünü göstərəcəyini müəyyən edir. Allergiya təkcə genetik meyldən qaynaqlanan xəstəlik deyil. Valideynlərdən birinin allergik xəstəliyi varsa, uşağın allergik xəstəliyə tutulma ehtimalı 30-50%, hər ikisində də allergik xəstəlik varsa, uşağın allergik xəstəliyə tutulma ehtimalı 60-80% təşkil edir. Allergik xəstəlik keçirən uşaqların 10-12%-nin ailəsində allergik xəstəlik yoxdur. Allergik xəstəliyin anada olması onun uşaqda olma ehtimalını artırır.
Allergik xəstəliklərə səbəb olan genetik pozğunluqlar hansılardır?
Elmi araşdırmalarda allergik xəstəliklərə səbəb ola biləcək bir çox gen müəyyən edilmişdir. Bunların arasında ən yaxşısı filagrin genidir. Filagrin dərinin strukturunda dəri baryerini və nəmliyi təmin edən bir maddədir. Filagrin funksiyasını yerinə yetirməməsinə səbəb olan genetik qüsur uşaqda ağır ekzema və daha sonra astmanın inkişafına səbəb olur. Bu körpələrdə qida allergiyası da tez-tez olur.
Xəstəliklərin yaranması üçün təkcə allergik xəstəliklərə genetik meyl kifayətdirmi?
Körpənin irsi olaraq allergik xəstəliklərə meylli olduğu evdə nəm və yunlu yataq yorğanlarından istifadə, evdə divara-divara xalçanın olması, məxmər oturacaqların və toz tutan ağır pərdələrin olması artır. evdəki ev tozunun sıxlığı. Risk faktorları, uşağın təbiətlə iç-içə ola biləcəyi kənd yerində deyil, şəhər mühitində doğulması, körpəlik dövründə tərəvəz və meyvələrdəki zərərli həşəratları və ya parazitləri öldürmək üçün istifadə edilən pestisidlərə məruz qalması, plastikdə bisfenol A və s. siqaret çəkən mühitdə. Yaşıllığın az olduğu yerlərdə yaşamaq, trafikə bağlı hava çirkliliyi və körpəlikdən etibarən hissəciklərin sıxlığı allergik xəstəliklərin ortaya çıxmasında təsirli olur.
Ananın hamiləlik dövründə siqaret çəkməsi, havanın çox çirkli olduğu mühitlərdə yaşaması, təzə tərəvəz və meyvələrin az istehlakı körpədə allergik xəstəliyin inkişafını artırır. Ananın balıq kimi omeqa 3 qaynaqları ilə zəngin qidası və hamiləlik dövründə kifayət qədər D vitamini qəbulu da allergik xəstəliklər riskini azaldır.
Hamiləlik dövründə və doğuş anından etibarən uşağın bağırsaqlarında məskunlaşan faydalı bakteriyaların sayı və müxtəlifliyi də vacibdir. Qeysəriyyə əməliyyatı yerinə vaginal yolla doğulmaq bu müxtəlifliyə töhfə verir. Ana südü ilə qidalanma probiotik bakteriyaların müxtəlifliyinə də kömək edir. Həyatın erkən dövründə antibiotiklərin qəbulu mənfi təsirlərə malikdir.
Xülasə, allergik xəstəliyi olan ana və/və ya atadan doğulmaq allergik xəstəliyin inkişafı üçün mühüm risk faktorudur. Lakin insanda xəstəliyin əlamətlərinin və yaşının müəyyən edilməsində ətraf mühit faktorları da mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
